EKSPRESJE / EXPRESSIONS
 
 Rocznik Literacko-Społeczny
Stowarzyszenia Pisarzy Polskich za Granicą
ROK 2013 tom IV

 

Wydawnictwo
Stowarzyszenia Pisarzy Polskich za Granicą
Publication
of the Association of Polish Writers Abroad
Londyn 2014
ISBN: 978-0-9570833-2-5

 ekspresje_t4 
 
 
Adiustacja, korekta, opracowanie materiałów,
dystrybucja zagraniczna:
Redakcja “Ekspresji”
Korekta erratowa, łamanie,
dystrybucja krajowa
Wydawnictwo Test Bernard Nowak
ul. Skautów 5/18, 20-055 Lublin
tel. 606 35-99-36; e-mail: test.bn (at) wp.pl
Druk: Oprawa Sp. z o.o., Łódź
 

 


 
EKSPRESJE / EXPRESSIONS
Rocznik Literacko-Społeczny
Stowarzyszenia Pisarzy Polskich za Granicą
REDAKTOR: Alina Siomkajło (UK)
Adresy korespondencyjne:
alinasiomkajlo (at) yahoo.co.uk
19B Dorville Crescent, London W6 0HH
 Stale współpracują:
Marek Baterowicz (Australia)
Włodzimierz Korcz (Warszawa)
Wojciech Ligęza (Kraków)
Andrzej Paluchowski (Lublin)
Joanna Pasterska (Rzeszów)
Janusz Pasterski (Rzeszów)
Za subwencje na fundusz “Ekspresji” i potrzeby Stowarzyszenia Pisarzy Polskich za Granicą
redakcja i Zarząd Stowarzyszenia serdecznie dziękują:
Fundacji Mateusza B. Grabowskiego, Wydziałowi Konsularnemu RP w Londynie
oraz indywidualnym Darczyńcom:
Dorocie Jaworskiej, Krystynie Kulej, Elżbiecie Wernik i Ryszardowi M. Żółtanieckiemu

 


EKSPRESJE t. IV – całość publikacji w pliku .pdf PONIŻEJ 

 


POGODA DLA EMIGRACJI

 

  Wiele zależy od oświetlenia. Światło badawcze wydobywa różnorakie walory przedmiotu, pozwala ukazać literaturę i kulturę w całym bogactwie jej zróżnicowania. Przyglądając się zjawisku, nabieram przekonania, że zainteresowanie piśmiennictwem emigracyjnym, a ściślej rzecz ujmując – Emigracją pojałtańską, wcale nie słabnie i można przypuszczać, że dobrą koniunkturę będzie miało w Polsce także w przyszłości. Pomyślną pogodę dla emigracji gwarantuje systematyczne przenikanie emigracyjnego piśmiennictwa do Kraju. Żywą pamięć o niepowtarzalnych postaciach oraz ich dokonaniach zapewniają istotne dla badań naukowych przekazywane do Polski archiwalia (> Przekazane do Kraju). Materiały poświęcone emigracji popularyzowane są przez liczne periodyki: toruńskie “Archiwum Emigracji”, krakowski “Ruch Literacki”, rzeszowskie “Tematy i Konteksty”, “Frazę”, warszawski “Pamiętnik Literacki”…

  Zainteresowanie tą problematyką każdego roku poświadcza plon krajowych konferencji (> Konferencje 2013) – dopełniają je poznawcze pasje historyków, literaturoznawców, pisarzy… Odnotować warto ważne inicjatywy wydawnicze, takie jak krajowe edycje krytyczne dzieł Gombrowicza i Herlinga-Grudzińskiego (Wydawnictwo Literackie). Zasługi na tym polu ma Wydawnictwo UMK, wydawnictwo i pismo “Więź”, Wydawnictwo KUL, wydawnictwo i pismo “Arcana”… Dzięki wytrwałej i systematycznej pracy Niny Karsov (prowadzącej londyńskie Wydawnictwo Kontra) czytelnicy mogą dokładnie poznać dostępną w wielotomowych wydaniach twórczość znakomitych pisarzy Józefa Mackiewicza i Barbary Toporskiej. Na uwagę zasługuje dorobek Zbigniewa Siemaszki, który w sposób pasjonujący przybliża wielkie postacie historyczne. Dobywane są na jaśnię emigracyjne inedita – w tym tomie Beaty Obertyńskiej. Oczywiście, ograniczam się tutaj do przykładów.

  Na rynku księgarskim stale rośnie liczba prac z zakresu literatury emigracyjnej i sztuk plastycznych na obczyźnie. Ten ważny nie tylko w sensie ilościowym przyrost uzupełniają, często bardzo interesujące, opracowania poświęcone historii polityki oraz myśli politycznej emigracji. Biblioteki krajowe zabiegają o to, by w swych zbiorach zgromadzić możliwie kompletne kolekcje książek i periodyków emigracyjnych. Rugowana przez cenzurę PRL-u literatura bezdebitowa w warunkach normalnego życia literackiego w Polsce jest powszechnie czytana. Tak oto wolność w prawdzie odzyskują nie tak jeszcze dawno plewione wydarzenia polskiej historii – tak zmniejsza się dystans pomiędzy Krajem a emigracją.

  Mimo różnic w zakresie ocen utworów literackich i dwóch bardzo wyraźnych sposobów ustalania hierarchii dzieł, obecnie w wypowiedziach krytyków zaciera się podział na literaturę emigracyjną i krajową. Ale potrzeba rzeczowego dyskutowania na temat kryteriów wartościowania literackiego pozostaje aktualna. Należy się upominać o zaniedbaną dyskusję w kręgach kulturalnych polskiego Londynu.

  Napływające do “Ekspresji” teksty pozwalają w tomie IV rocznika rozszerzyć pole obserwacji na słabiej zagospodarowane zagadnienia kultury polskiej emigracji. Otwieramy zatem nowe działy i z nadzieją oczekujemy na kolejne materiały. Jakie rezultaty przyniosą poszukiwania, czy zakres wiedzy ulegnie wzbogaceniu, czy pismo poruszy Czytelników intelektualnie, a może emocjonalnie – trzeba wierzyć, że tak.

Redaktor

 

 


Spis zawartości

 

Redaktor (Alina Siomkajło) / The Editor (translated by Teresa Halikowska-Smith)
Pogoda dla Emigracji / Current Interest in Émigré Culture – 6
Janusz Pasterski: Nagroda literacka 2013 – Kruszec kulturowy Andrzeja Buszy – 9

Poezja

Wojciech Ligęza: Odzyskiwanie głosu – 27

Beata Obertyńska – 33
Zapatrzona w zieleń. INEDITA, Persefona, Sad w księżycu, Noc na okręcie
Żyrafy i cień samolotu, Trzmiel, Gladiator, To, Zielona zmora, Jętki – jednodniówki,
Przed cudownym obrazem, Mój zegar słoneczny, Obłoki, Błękitny asfalt, Leniwy Nil,
Burza idzie, Ulewa, Sierpniowe gwiazdy, Cierpienie, Klepsydra, Bywało…, Jesienią, Prawda

Jacek Sojan – 42
Między słowem a myślą, noeza albo okruszki z weselnego stołu, królewny, rehabilitacja, plaga, pierwiastek, rzeźba

Ewa Chruściel – 49
Modlitwa, *** [Zamówiłeś wczoraj kwiat paproci],
badania emigracji poprzez jej materialne świadectwa, *** [Piszę o cioci Anielce]

Alchemia prozy

Marek Baterowicz: W ogonku, Żongler pochodni, Azyl w Prado – 53
Izabela Fietkiewicz-Paszek: Raport z kanału Babinka – 67
Jacek Ozaist: Oeconomia Divina – 72

Na bieżni scenicznej

Katarzyna Latała: Meta – 85

Wizerunki

Magdalena Białonowska: Polska jest moją jedyną miłością – 137
Kasper Pawlikowski: Ciocia Dziodzia. Beata Obertyńska – 150
Justyna Chłap-Nowakowa: Świadkowie i świadectwa wojennych losów Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej – 166
Wojciech Ligęza: Polscy poeci o Karolu Szymanowskim – 180
Anna Owsikowska: Roman Palester o kulturze polskiej – 195
Krzysztof A. Tochman: Od syjonizmu do katolicyzmu. Roman Brandstaetter – 222
Edward Zyman: Życie zwrócone ku innym. Irena Habrowska-Jellaczyc – 246

O książkach

Andrzej Paluchowski: Ojczyzna w widzeniu Jana Pawła II (J. Jaworski, Podstawy patriotyzmu Jana Pawła II) – 257
Janusz Pierzchała: Bohater białego konia (Z. S. Siemaszko, Generał Anders w latach 1892-1942) – 261
Elżbieta Lewandowska: Śladem artystów żołnierzy (J. W. Sienkiewicz, Artyści Andersa […]) – 272
Wojciech Ligęza: Odkrywane karty (B. Dorosz, Nowojorski pasjans […]) – 278
Marek Baterowicz: Alians muzyki z poezją (J. Mądroszkiewicz: Zielona Wyspa, Polskie drogi) – 283
Anna Nowicka: Świat według Kiepskich (J. Ozaist, Szorty) – 286
Kazimierz Nowosielski: “Wittlinologowie” nie próżnują (Etapy Józefa Wittlina, red. W. Ligęza, W. S. Wocław) – 289

Archiwum pamięci

Dariusz Łaska:
Polish dinner. RAF Northolt, 14.03.2013 – 293
Bankiet polski. Jednostka Królewskich Sił Powietrznych w Northolt, 14.03.2013 – 295
Tadeusz Kondracki: W służbie Ojczyźnie – Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Wielkiej Brytanii – 298
Czesław Maryszczak: Metodyczna wywrotowość wobec SPK WB – 326
Alina Siomkajło: Przekazane do Kraju polskie archiwa i księgozbiory z Wielkiej Brytanii – 333

2013 – Konferencje

Jolanta Pasterska: O twórczości Józefa Bujnowskiego (Rzeszów) – 347
Patrycja Grubka: Nowe oblicza Andrzeja Bobkowskiego (Kraków) – 351
Jan Wiktor Sienkiewicz: Sztuka Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii […] (Toruń) – 359
Violetta Wejs-Milewska: Paryż – Londyn – Monachium – Nowy Jork (Białystok 2014) – 364

Odeszli – 367
Z kalendarza 2013 – 351
Przypadki i wpadki – 385
Komunikat o Nagrodzie Poetyckiej im. Krystyny i Czesława Bednarczyków – 387
Noty o autorach – 365
Książki nadesłane – 399
Spis ilustracji – 401

 Na IV stronie okładki “Modlitwa Obozowa”
napisana przez Adama Kowalskiego w październiku 1939 roku
w rumuńskim obozie internowania polskich żołnierzy [Archiwum SPK WB];
znane są też późniejsze wersje tekstu, np. “Modlitwa Partyzancka”)
 
 

 


Rocznik EKSPRESJE można nabyć lub zamówić w następujących punktach sprzedaży:

 

1. WYDAWNICTWO TEST
test.bn (at) wp.pl
www.bernard-nowak-wydawnictwo-test.com

2. HURTOWNIE
Kobyłka – AVA Sp. z o.o. – ul. Nadarzyńska 58
Bielsko-Biała – Firma Dystrybucyjna “Antyk” Piotr Derewiecki – ul. Piastów Śląskich 3/43
Łódź – Firma Księgarska Wiesława Juszczaka – ul. Pomorska 40
Warszawa – Grupa Matras sp. z o.o. – ul. Łopuszańska 38b
Warszawa – Ogólnopolski System Dystrybucji Wydawnictw “Azymut” sp. z o.o. – ul. Suwak 5
Ożarów – Firma Księgarska Olesiejuk – ul. Poznańska 91

3. KSIĘGARNIE INTERNETOWE
www.mareno.pl
www.poczytaj.pl

4. KSIĘGARNIE
Białystok – Księgarnia “Akcent”, Rynek Kościuszki 17
Chełm – Księgarnia Barbara Szubert, ul. Wojsławicka 2
– “Tawa” Taurogiński Waldemar, ul. Krzywa 41/3
Kraków – Główna Księgarnia Naukowa, ul. Podwale 6
– Księgarnia “Naszego Dziennika”, ul. Starowiślna 49
Londyn – Veritas Bookshop, 63 Jeddo Road, London W12 9EE
Lublin – Księgarnia “Ezop II”, ul. Krakowskie Przedmieście 62
– Księgarnia Uniwersytecka sp. z o.o., pl. M. Curie-Skłodowskiej 5
– Księgarnia Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego, ul. Narutowicza 4
Łódź – Księgarnia “Wojskowa”, ul. Tuwima 34
Poznań – Księgarnia “Powszechna” s.c., ul. Stary Rynek 63
– Poznańska Księgarnia Akademicka sp. z o.o., ul. Piotrowo 3
Warszawa – Główna Księgarnia Naukowa im. B. Prusa s.j., ul. Krakowskie Przedmieście 7
– Księgarnia “Gryf”, ul. J. Dąbrowskiego 71
– Księgarnia “M.D.M”, ul. Piękna 31/37
– Księgarnia 2 “Naszego Dziennika”, Al. Solidarności 83/89
– “Liber” sp. z o.o., ul. Krakowskie Przedmieście 24
Zamość – Księgarnia “Antykwariat”, ul. Staszica 21
– Zamojski Ośrodek Informacji Turystycznej, ul. Rynek Wielki 13