„Wartości a przemoc”

Autor: Anna Pawełczyńska

wartosci-a-przemocAutor: Anna Pawełczyńska,
Tytuł: „Wartości a przemoc”
ISBN 83-70-38-090-5,
Wydawnictwo Test, Lublin 2004,
format 120 x 195, ss. 252, oprawa miękka

Tytuł publikacji — Wartości a przemoc — akcentuje zasadniczy wątek rozważań autorki, byłej więźniarki Auschwitz. Chodzi o wartości jako podstawę postępowania ludzi i o przemoc, uprawianą przez ludzi powodujących poprzez swoje działanie cierpienie i śmierć innych ludzi.
Książka jest rozprawą socjologiczną a tematem rozważań jest społeczność obozowa i jej uwarunkowania, są ludzie i stosunki między ludźmi wytworzone w określonej przestrzeni i w określonym czasie.
Socjologiczne rozważania Pawełczyńskiej, są dokładną i szczegółową analizą tego, czym był Auschwitz, odkrywającą pokłady i poziomy tamtego świata i ustroju. Poszczególne rozdziały książki Pawełczyńskiej są przekrojami obozu i społeczności więźniarskiej.
Na wstępie autorka przedstawia uwarunkowania zewnętrzne, świat poza obozem, dalej przechodzi do kreślenia przestrzeni, umiejscowienia i struktury obozu, przedstawia przebieg dnia uwięzionych w Auschwitz, a w rozdziałach piątym i szóstym, będących główną osią książki, analizuje zróżnicowanie społeczności więźniarskiej oraz skutki wynikające z nierówności szans na przeżycie.
Stwierdzając fakt nierówności szans już w chwili przybycia do obozu i nierówności szans obrony autorka podejmuje kwestię, co dało ludziom uwięzionym w Auschwitz oparcie, skąd czerpali nadzieję, siłę do przetrwania i oporu.
Oparte na autopsji rozważania Anny Pawełczyńskiej, jej wnikliwa analiza społeczności więźniarskiej, w znaczący i istotny sposób uzupełniają i pogłębiają liczne wspomnienia i relacje o przeżyciu KL Auschwitz. Odkrywają, opartą na podejściu poznawczym i analitycznym, wiedzę o funkcjonowaniu tego, co niektórzy zwą „Planetą Auschwitz”.
Książka Wartości a przemoc powstała po blisko 30 latach od pobytu w obozie i spotkała się z dużym oddźwiękiem. Pisząc o wartościach, jako oparciu dla postaw i czynów, Anna Pawełczyńska kreśli w gruncie rzeczy portret własnego pokolenia i tej warstwy społeczeństwa polskiego, która przewidziana była przez okupanta hitlerowskiego do natychmiastowego wytępienia.
Redakcja „Polityki” przyznała książce w 1974 roku nagrodę w dziedzinie prac naukowych i popularnonaukowych o najnowszej historii Polski. Polskie Towarzystwo Socjologiczne wyróżniło autorkę nagrodą im. Stanisława Ossowskiego. W 1979 r. ukazała się edycja amerykańska (Values and Violence in Auschwitz), a w 2001 r.przekład niemieckojęzyczny (Werte gegen Gewalt).